UST beamers: de toekomst van de thuisbioscoop?
Niet alleen de tv-wereld maakt de laatste jaren een periode van intense veranderingen door. Ook de beamerwereld moet innoveren om de snel veranderende moderne levensstijl bij te houden en manieren te vinden om te voldoen aan de exploderende vraag naar bioscoopervaring thuis.
Vooral deze laatste markt heeft geleid tot een renaissance van de Ultra Short Throw (UST) beamers. UST beamers, die vroeger vrijwel uitsluitend in klaslokalen en vergaderzalen te vinden waren, leveren grote beelden, zelfs als je vlak bij een scherm of muur zit, en vinden nu hun weg naar steeds meer huiskamers. En hoe meer ze zich op woonkamers richten, hoe beter ze beginnen te worden.
Hoe werken Ultra Short Throw beamers?
Ultra short throw beamers zien er heel anders uit dan gewone beamers en produceren hun beelden op een heel andere manier.
De meeste beamers kaatsen hun beelden rond een reeks interne lenzen, voordat ze uiteindelijk een supergroot beeld naar buiten kaatsen door een opening die in de bovenrand is gesneden. Een of twee modellen gebruiken een output “lens” die uit de bovenrand van de projector steekt, maar deze aanpak is relatief zeldzaam – en is nog steeds gebaseerd op hetzelfde fundamentele systeem van vergroting van het beeld via een serie interne lenzen.
De UST aanpak kan zo effectief zijn dat het mogelijk is om 100-inch beelden te krijgen van beamers die slechts enkele centimeters van een muur of scherm zijn geplaatst.
Je kunt ook beamers met een korte (en geen ultrakorte) projectieafstand krijgen die lijken op meer traditionele projectorontwerpen, met voorwaarts gerichte lenzen. Deze hebben echter nog minstens een paar meter projectieafstand nodig om grote beelden te krijgen, zodat ze niet tot dezelfde klasse behoren als UST beamers.
Sinds wanneer richten UST beamers zich op de huiskamer?
Zoals eerder opgemerkt waren UST beamers oorspronkelijk bedoeld voor het onderwijs en het bedrijfsleven. Ongetwijfeld de eerste UST-projector die furore maakte als home entertainment apparaat was Sony’s LSPX-W1S ‘Life Space’ model, dat zijn gedenkwaardige debuut maakte op de CES in 2014. Deze kostte tienduizenden ponden en was overwegend slechts in beperkte aantallen verkrijgbaar via op maat gemaakte installateurs, maar hij maakte de wereld meteen wakker met het idee dat UST-beamers een potentieel grote rol kunnen spelen in onze toekomstige huizen.
Sony volgde de Life Space UST projector op met een toegankelijker model in 2017, de VPL-VZ1000ES, die een laserlichtsysteem bevatte – iets waar we in de volgende paragraaf op terugkomen – en die nu nog steeds verkrijgbaar is voor ongeveer de helft van de introductieprijs (hoewel hij nog steeds een bedrag van vijf cijfers vraagt).
Sindsdien is het succes van UST beamers in huis sterk toegenomen door de komst van veel beter betaalbare, op thuisgebruik gerichte modellen (die meestal zijn aangepast aan ontwerpen uit het bedrijfsleven of het onderwijs) van speciaal op beamers gerichte merken als Epson en Optoma.
De voordelen van UST beamers…
Een normale projector ophangen in een kamer vol mensen, licht en andere meubels als een huiskamer is meestal een groot probleem. De projector zal waarschijnlijk een paar meter van je scherm of muur moeten zitten, waardoor hij vaak in het hart van je kamer staat, waar jij of je popcorn en pizza waarschijnlijk ook willen staan. beamers maken ook lawaai van hitte en koelventilatoren, wat veel moeilijker te negeren is als het van een projector vlak naast je komt.
UST beamers daarentegen kunnen zo dicht bij een muur van je woonkamer worden geplaatst dat ze die in veel gevallen praktisch raken. Ze kunnen op een dressoir worden geplaatst, uit de weg van de hoofdgang van de woonkamer, en ver genoeg van de zitplaatsen om lang niet zo af te leiden met hun lawaai of warmte.
Hoe verder een projector van je scherm af staat, hoe meer het effect van zijn beelden kan worden “verdund” door omgevingslicht. Ook hier is het dus zinvol om de projectieafstand zoveel mogelijk te beperken als je een bevredigend beeld wilt produceren in een gewone (hoogstwaarschijnlijk niet verduisterde) woonruimte.
Omgevingslicht was natuurlijk ook van invloed op UST beamers in hun tijd in klaslokalen en vergaderzalen. Als gevolg daarvan worden UST beamers al lang geassocieerd met hoge helderheidsniveaus, wat hun geloofwaardigheid in de huiskamer nog groter maakt dan die van meer traditionele beamers.
Dit streven naar helderheid heeft ertoe geleid dat UST beamers meer dan de gewone beamerwereld gebruik maken van laserlichtbronnen in plaats van doffere lampoplossingen. Dit brengt weer een drietal andere praktische voordelen met zich mee.
Ten eerste gaan laserbeamers veel langer mee dan lampen voordat ze verslijten – gewoonlijk minstens 20.000 uur, tegen 2000-5000 uur voor lampen. Ten tweede behouden laserbeamers hun helderheid gedurende hun levensduur veel beter dan lampen dat doen. En ten derde kunnen lasers meer van het brede kleurengamma van de hedendaagse beelden met hoog dynamisch bereik leveren dan de meeste lampprojectoren. Oh en nog iets – laserbeamers kunnen gewoonlijk veel sneller worden uit- en aangezet dan lampprojectoren – in sommige gevallen zelfs onmiddellijk – omdat lampen moeten opwarmen en afkoelen.
We realiseren ons dat we ons met al dit gepraat over de voordelen van laserbeamers op een terrein begeven dat niet alleen over UST technologie gaat. Maar aangezien vrijwel elke UST projector tegenwoordig laserverlichting gebruikt, is het een heel goed punt om te bespreken.
Een groeiende trend in de markt van UST beamers is dat ze niet alleen ingebouwde luidsprekersystemen hebben, maar ingebouwde luidsprekersystemen die een geluid kunnen produceren dat op zijn minst kan wedijveren met dat van de meeste TV’s van tegenwoordig. Bovendien zijn deze luidsprekers vaak ingebouwd in de achterkant van UST beamers, dat is natuurlijk het deel van een UST beamers dat naar je kamer is gericht. Het geluid van UST beamers klinkt dus meestal directer en impactvoller dan het geluid uit veel TV luidsprekers, die vaak achter het scherm zijn geplaatst.
Het doel van UST beamers die mogelijk TV’s kunnen vervangen heeft er ook toe geleid dat een snel groeiend aantal van hen ingebouwde smart TV systemen begint te bevatten, compleet met wi-fi connectiviteit en ondersteuning voor video streaming diensten. Dergelijke functies worden momenteel door weinig ‘gewone’ beamers aangeboden.
Nu ik het uiteindelijke doel van UST beamers heb genoemd om de ervaring van het kijken naar een gigantische TV te vervangen, is het belangrijk om te benadrukken dat UST beamers een fractie kosten van wat je zou moeten betalen voor, laten we zeggen, vrijwel elke 90-inch LCD of OLED TV.
Dit is eigenlijk de belangrijkste reden waarom UST’s plotseling zulke populaire home cinema producten zijn geworden. Zozeer zelfs dat Hisense UST beamers in combinatie met omgevingslicht-afstotende schermen verkoopt onder de titel ‘Laser TV’s’.
…en de nadelen van UST beamers
UST beamers zijn momenteel aanzienlijk duurder dan veel fatsoenlijke ‘gewone’ home entertainment beamers. Terwijl je gewone beamers van goede kwaliteit kunt krijgen voor slechts een paar honderd pond of dollar, beginnen fatsoenlijke UST beamers meestal bij ongeveer £2500 / $3000 / AU$4500, waarbij de meeste modellen tegenwoordig in het bereik van £3500+ / $4500+ / AU$6000+ liggen.
UST beamers zijn doorgaans ook aanzienlijk groter dan de meeste ‘huiskamer’ beamers. Al die interne, vergrotende optiek moet tenslotte ergens heen. Vergeet echter niet dat UST beamers relatief uit de weg staan op een dressoir, in plaats van een salontafel midden in de kamer te vullen.
Hoewel de situatie de laatste jaren sterk verbeterd is, zijn er ook bij UST beamers compromissen te overwegen wat betreft opstelling en beeldkwaliteit.
Het beeld van een UST projector precies op de juiste plaats krijgen kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Dat is niet zo’n probleem als je gewoon recht op een muur projecteert, maar als je een scherm gebruikt kan het door het ontbreken van zoom en optische beeldverschuivingsfuncties bij UST beamers bijzonder lastig zijn om het scherm (of de projector) precies goed te plaatsen.
Het kan ook moeilijker zijn om de geometrie van de beelden van UST beamers precies goed te krijgen dan bij gewone beamers. Nog niet zo lang geleden was het heel gewoon dat beelden van UST beamers bijvoorbeeld langs de bovenrand uitzakten – en hoewel dit nu zelden meer voorkomt, heb ik persoonlijk in de loop der jaren vele uren besteed aan het verfijnen van kleine onvolkomenheden in de geometrie van UST beelden met behulp van de hulpmiddelen die een bepaald model biedt. Meestal gebaseerd op een soort rastersysteem met meerdere selecteerbare aanpassingspunten.
Elke centimeter dichter bij of verder van een scherm kan ook de grootte van het beeld van een UST projector dramatisch beïnvloeden. Ook dit maakt de plaatsing van een scherm een zaak van ongewoon extreme precisie. Met dit in gedachten is het erg handig dat Hisense op het moment van schrijven een gratis leverings- en installatieservice aanbiedt bij zijn Laser TV’s.
Waarschijnlijk het grootste probleem waar UST beamers momenteel mee te maken hebben is het aanpassen van hun beelden aan mogelijk zeer verschillende kameromstandigheden. Aan de ene kant moeten UST beamers voor thuis in de meeste opstellingen helder en krachtig genoeg zijn om door aanzienlijke hoeveelheden omgevingslicht heen te prikken. Anderzijds kunnen mensen die thuis naar beelden van 100 inch of groter willen kijken, soms zin hebben om de woonkamerverlichting te dimmen en de verduisteringsgordijnen dicht te trekken voor een serieuze filmavond. Op dat moment moeten de beelden van een projector meer gericht zijn op contrast, zwartniveau en kleurnauwkeurigheid/subtiliteit.
Het is uiterst moeilijk om aan deze beide zeer verschillende omstandigheden tegemoet te komen, en UST beamers hebben doorgaans moeite om een overtuigend contrast en zwartniveau te leveren wanneer je een film in een donkere kamer probeert te bekijken.
UST beamers leveren doorgaans ook niet zoveel dynamiek en levendigheid in lichte kamers als TV’s van goede kwaliteit – hoewel goede TV’s die zo groot zijn als de beelden die je van een UST projector kunt krijgen, natuurlijk schaars zijn en, zoals eerder opgemerkt, meestal een klein fortuin kosten, zelfs als je ze vindt.
De Laser TV’s van Hisense moeten hier nog eens genoemd worden, want de schermen die omgevingslicht weigeren (ALR) waarmee deze systemen worden geleverd, maken een enorm verschil in de helderheid die de UST projectorcomponenten kunnen leveren in een lichte kamer.
Zelfs als je geen Hisense Laser TV krijgt, zou je kunnen overwegen een UST projector te combineren met een scherm met hoge lichtopbrengst dat mogelijk ook een soort beeldstructuur heeft om omgevingslicht te helpen afstoten. Maar dat gezegd hebbende, een ander potentieel nadeel van UST beamers dat door ALR schermtechnologieën kan worden verergerd zijn hot spots; een verschijnsel waarbij een deel van het beeld – meestal aan de onderkant – onnatuurlijk helderder kan lijken dan de rest.
Een laatste potentieel probleem met UST projectorbeelden is de uniformiteit van de focus. De technologie en de lenzen die gebruikt worden om grote beelden te leveren vanaf kleine projectieafstanden maken het moeilijker om aan de randen en in de hoeken van het beeld dezelfde mate van scherpte te bereiken als in het midden van het beeld.
We moeten echter benadrukken dat zowel de scherpstelling als de “hot spot” problemen doorgaans veel minder voorkomen bij UST beamers dan vroeger, nu merken lenzen en optiek van hogere kwaliteit beginnen te gebruiken.
De conclusie
Hoewel je goed moet weten waar je aan begint als je kiest voor een ultra short throw projector in plaats van – of zelfs naast – een TV, worden ze met elke nieuwe generatie enorm verbeterd. Zozeer zelfs dat de beste modellen echt al een (letterlijk) enorme hoeveelheid plezier kunnen opleveren voor iedereen die de compromissen begrijpt en ermee kan werken.